Μετακομιδή λειψάνων Αποστόλου Φιλίππου

Η Εκκλησία της Κύπρου, από αρχαιοτάτων χρόνων, εορτάζει την μετακομιδή των ιερών λειψάνων του Αποστόλου Φιλίππου, με ειδική ακολουθία την 31η Ιουλίου. Την ακολουθία συνέθεσε ο πρωτοψάλτης ιερομόναχος Χρύσανθος το έτος 1757 και την εξέδωσε αργότερα στην Βενετία. Η ακολουθία αυτή διασώζεται και σε χειρόγραφο το οποίο φυλάσσεται στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής στην Γεροσκήπου της Πάφου.

Το ιερό και σεπτό λείψανο του Απόστόλου Φιλίππου μεταφέρθηκε, μετά την άλωση του 1204 της Κωνσταντινουπόλεως από τους Φράγκους, από την Ιεράπολη της Μικράς Ασίας στην Κύπρο και φιλοξενήθηκαν σε διάφορες περιοχές της Πάφου. Για μεγαλύτερη, όμως, ασφάλεια μεταφέρθηκαν στην ενδοχώρα και συγκεκριμένα, στο χωριό Άρσος της Λεμεσού, όπου κτίστηκε μεγαλοπρεπής ναός προς τιμή του Αγίου, τον οποίο εγκαινίασε ο Λατίνος γαιοκτήμονας της περιοχής, ονόματι Τζερνίζος. Αργότερα ένα μέρος των λειψάνων διανεμήθηκε για ευλογία σε διάφορα μέρη και η λειψανοθήκη με την ιερή κάρα προ του 1788 μετεφέρθει στην Ιερά Μονή του Σταυρού στο Όμοδος, η οποία ως συγκροτημένη Μονή παρείχε περισσότερη ασφάλεια στον ανεκτίμητο αυτό θησαυρό. Τη γνησιότητα της αγίας κάρας μαρτυρούν οι σφραγίδες των Βυζαντινών αυτοκρατόρων Θεοδοσίου του Μεγάλου, Ηρακλείου και άλλων.

Η εκκλησία του Αποστόλου Φιλίππου κοσμεί το κέντρο του χωριού και είναι κτίσμα του 13^ου αιώνα έτυχε όμως πολλών ανακαινήσεων κατά την πάροδο των χρόνων. Πρόκειται για ένα μεγαλοπρεπή Βυζαντινό Ναό, μοναδικό στο είδος και στις διαστάσεις του. Το τμήμα αρχαιοτήτων κήρυξε τον ναό ως Μνημείο Β΄ και βοήθησε στην αποκατάστασή του μετά από τις σοβαρές ζημιές υπέστη από το μεγάλο σεισμό του 1988.

Ο ναός στολίζεται από ένα καταπληκτικής τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο του 18ου αιώνα και με τρεις σειρές φορητές εικόνες εξαιρετικής τέχνης. Στο δεξιό άκρο του τέμπλου διασώζεται η μεγάλων διαστάσεων προσκυνηματική εικόνα του Αποστόλου Φιλίππου η οποία ζωγραφίστηκε το πρώτο μισό του 13^ου αιώνα και εικονίζει τον Απόστολο φέροντα φωτοστέφανο και περιμετρικά της εικόνας, μέσα σε πλαίσιο, ιστορούνται δεκαοχτώ σκηνές από το βίο και το μαρτύριο του Αγίου με συνοδευτικές επιγραφές. Ενσωματωμένος με τον κυρίως Ναό είναι ο Ναΐσκος της Αγίας Μαριάμνης, αδελφής του Αποστόλου Φιλίππου, ο οποίος λειτουργεί σαν εικονοφυλάκιο. Η κατασκευή του καμπαναριού έγινε ανάμεσα στα έτη 1912 και 1914.

Ο ελληνομαθής και φιλόθεος Ρώσος περιηγητής Βασίλειος Γρηγόροβιτς Μπάρσκυ, σε μια επίσκεψή του κατά το έτος 1735, αναφέρει τα εξής: «Το χωριόν Άρσος ήτο αραιώς κατωκημένον, αρχικώς ως ήκουσα, ήτο πυκνοκατωκημένον και πολύ καλά γνωστόν. Υπάρχει εκεί ένας μεγάλος λιθόκτιστος Ναός προς τιμήν του Αγίου Αποστόλου Φιλίππου, οικοδομηθείς κατά την αρχαιότητα, πολύ εφθαρμένος, όμως και απεριποίητος. Εντός του Ιερού Βήματος φυλάσσονται λείψανα του Αγίου Αποστόλου Φιλίππου, υπάρχονται εκεί από αρχαίους χρόνους, αλλά παραμελημένα και χωρίς εξωτερικήν διακόσμησιν. 'Ημουν αγανακτησμένος δια την θρησκευτικήν απάθειαν των ιερέων και των λαϊκών».

Λίγο μετά το 1735 φαίνεται ότι η λειψανοθήκη της Τίμιας κάρας του Αποστόλου κλάπηκε και εξ’ αιτίας του γεγονότος αυτού ο Μητροπολίτης Πάφου, Ιωακείμ, έδωσε εντολή να μεταφερθεί αρχικά στη Μονή του Αγίου Ιωάννη στα Πέντε Λιθάρια και αργότερα στο καθολικό της Μονής του Τιμίου Σταυρού στο Όμοδος για φύλαξη και προστασία. Εκεί φυλάσσεται μέχρι σήμερα. Πρέπει να σημειωθεί πως το 1770 ο Άγιος Μητροπολίτης Πάφου Πανάρετος κατασκεύασε και αφιέρωσε στον Απόστολο Φίλιππο νέο καλλιτεχνικό κόσμημα της κάρας του.

O Απόστολος Φίλιππος πιστεύεται ότι θεραπεύει τους πόνους των αυτιών. Παράλληλα θεωρείται ότι η Αγία Κάρα ήταν καταστρεπτική για τις ακρίδες. Γι’ αυτό σε περιόδους επιδρομής ακρίδων πραγματοποιούσαν λιτανείες στις πληγείσες περιοχές, έκαναν αγιασμό και ερράντιζαν τα σπαρτά και τα δένδρα, για να τα απαλλάξουν από την αληθινή αυτή μάστιγα.

 Λουκάς Α. Παναγιώτου

31 Ιουλίου 2012

Τελέσθηκε στην Ιερά Μονή Κύκκου το μνημόσυνο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου του Γ΄

Σύσσωμος ο κυπριακός ελληνισμός απότισε, για άλλη μια χρονιά, φόρο τιμής στο μεγάλο του ηγέτη, αείμνηστο Εθνάρχη Μακάριο, τον ιεράρχη και άνθρωπο που ταύτισε τη ζωή και τους αγώνες του με την Κύπρο. Με πάνδημα μνημόσυνα σε όλους τους ιερούς ναούς της νήσου, τιμήθηκε η μνήμη του πρώτου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπισκόπου Μακαρίου του Γ΄, με την ευκαιρία της τριακοστής πέμπτης επετείου από το θάνατό του.

Το καθιερωμένο επίσημο μνημόσυνο τελέσθηκε στην Ιερά Μονή Κύκκου, προϊσταμένου του Πανιερωτάτου Μητροπολίτη Κύκκου και Τηλλυρίας κ. Νικηφόρου, συμπαραστατούμενου από τους Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτες Ζιμπάμπουε Σεραφείμ και Βόστρων Τιμόθεο.

Στο μνημόσυνο τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας εκπροσώπησε ο Υπουργός Υγείας κ. Σταύρος Μαλάς, ο οποίος εκφώνησε και τον επιμνημόσυνο λόγο. Η βουλευτής κ. Ρούλλα Μαυρονικόλα εκπροσώπησε τον πρόεδρο της Βουλής και η κ. Παπαδή τον πρέσβη της Ελλάδας. Παρέστησαν, επίσης, μεταξύ άλλων ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ Ανδρέας Πιτσιλλίδης, το μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου της ΚΕ του ΑΚΕΛ Φανής Χριστοδούλου, ο Πρόεδρος του ΔΗΚΟ Μάριος Καρογιάν, ο Β΄ Αντιπρόεδρος της ΕΔΕΚ Κωστής Ευσταθίου, ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Γιώργος Περδίκης και ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών και υποψήφιος για την Προεδρία Γιώργος Λιλλήκας. Παρέστησαν ακόμη ο Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς Αντιστράτηγος Στυλιανός Νάσης, ο Αρχηγός της Αστυνομίας Μιχάλης Παπαγεωργίου, ο Διοικητής της ΕΛΔΥΚ Συνταγματάρχης Συμεών Κεβεντζίδης, μέλη της οικογένειας του Εθνάρχου, καθώς και πλήθος κόσμου.

Ο Υπουργός Υγείας κ. Σταύρος Μαλάς, στον επιμνημόσυνο λόγο που εκφώνησε, αναφέρθηκε εκτενώς στην ιστορία και προσφορά του Μακάριου Γ΄, στον άνθρωπο, τον πολιτικό, τον κληρικό που στενά συνέδεσε το δικό του ιστορικό πέρασμα με την ιστορική διαδρομή της Κύπρου στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και υπήρξε, αδιαμφισβήτητα, «ο μεγαλύτερος ηγέτης που ανέδειξε ποτέ ο τόπος μας».

Τόνισε ακόμη ότι η φήμη, το πολιτικό εκτόπισμα αλλά και το ηθικό του ανάστημα, ξεπέρασαν κατά πολύ τα στενά όρια της ταλαίπωρης Κύπρου και επεσήμανε την ταύτιση του λαού με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, προσθέτοντας πως «ο Μακάριος ενέπνευσε το λαό και εμπνεύσθηκε από αυτόν, στήριξε το λαό και στηρίχθηκε από αυτόν, όσο ελάχιστοι ηγέτες στον κόσμο».

«Ο Μακάριος ως άνθρωπος της Εκκλησίας ήταν συνειδητός υπερασπιστής της αγάπης και της αδελφοσύνης που είναι θεμελιώδεις χριστιανικές αρετές, αυτές οι αρετές είναι που διάνθισαν και τον πολιτικό του βίο», ανέφερε ο κ. Μαλάς για τονίσει ακολούθως ότι «αυτές τις αρετές που ασπαζόταν με σθένος ο Εθνάρχης Μακάριος διαδραμάτισαν ένα σημαντικό ρόλο στην ευρύτητα της αποδοχής του και στην μετέπειτα πορεία του νεοσύστατου κράτους».

«Οι καιροί δεν προσφέρονται για κομματικές ή παραταξιακές αντιπαλότητες. Ας αφήσουμε λοιπόν στο περιθώριο τις μεμψιμοιρίες και τις συνεχείς επικρίσεις και ας αγωνιστούμε όλοι μαζί για να οδηγήσουμε την πατρίδα μας στο λιμάνι της ασφάλειας και της ανανέωσης», υπογράμμισε.

Ο κ. Μαλάς κλείνοντας τον λόγο του επεσήμανε ότι «αυτό θα είναι το καλύτερο μνημόσυνο για τον άνδρα που τιμούμε σήμερα. Ο αγώνας του θα δικαιωθεί μόνον μέσω της δικαίωσης του λαού μας. Θα δικαιωθεί μόνο μέσω της επανένωσης της πατρίδας μας. Στο χέρι μας είναι να μην αφήσουμε την παρακαταθήκη του να πάει χαμένη». 

Μετά το μνημόσυνο στο Καθολικό της Μονής τελέστηκε τρισάγιο στον τάφο του Μακαρίου στο Θρονί και κατατέθηκαν στεφάνια από την Εκκλησία, την πολιτική και πολιτειακή ηγεσία της Κύπρου, την οικογένεια του Εθνάρχη, συνδέσμους και οργανώσεις.

Λουκάς Α. Παναγιώτου

29 Ιουλίου 2012

«Κυπρίων Άγιοι» - Άγιος Τίμων

Βίος Αγίου Τίμωνος

(συνεργάτου των αγίων Αποστόλων)

Η Αγία μας Εκκλησία εορτάζει, την 28^η του μηνός Ιουλίου, την ιερή μνήμη του Αγίου Τίμωνος, ακολούθου και συνεργάτη στο ευαγγελικό κήρυγμα των Αγίων Αποστόλων Βαρνάβα και Μάρκου. Ο Άγιος συνδέθηκε με τους Αποστόλους κατά τη δεύτερη ιεραποστολή του Αποστόλου Βαρνάβα στην Κύπρο (49 μ.Χ.), ήταν Κύπριος και καταγόταν από το χωριό Λαμπαδιστού, το οποίο βρισκόταν απέναντι από το χωριό Γαλάτα της Σολέας.

Στο έργο «Περίοδοι και Μαρτύριον του Αγίου Βαρνάβα του Αποστόλου», το οποίο αποτελεί την κυριότερη πηγή άντλησης στοιχείων για τον άγιο, αναφέρεται ότι οι Απόστολοι Βαρνάβας και Μάρκος, ερχόμενοι από τη Λαοδίκεια της Μικράς Ασίας στην Κύπρο για να συνεχίσουν την ευαγγελική τους περιοδεία, έφθασαν νύκτα στον Κρομμυακίτη (σημερινό Κορμακίτη), όπου φιλοξενήθηκαν από τους «ιερόδουλους» (υπηρέτες ειδωλολατρικού ναού) Τίμωνα και Αρίστωνα. Ο Τίμωνας φαίνεται πως ήταν τότε ασθενής, ο Βαρνάβας τον θεράπευσε και στη συνέχεια τον μύησε στην αλήθεια του Ευαγγελίου.

Μετά την αποτυχημένη προσπάθεια των δύο Αποστόλων να κηρύξουν στην Λάπηθο, κατευθύνθηκαν, ακολουθούμενοι από τον Τίμωνα και στη συνέχεια από τον Άγιο Ρόδων, στο χωριό Λαμπαδιστού, απ' όπου καταγόταν ο Τίμων. Εκεί φιλοξενήθησαν στο σπίτι του Αγίου Ηρακλειδίου, τον οποίο οι δυο Αποστόλοι χειροτόνησαν επίσκοπο Ταμασέων.

Αργότερα η ιερή συνοδεία επισκέφθηκε το Κίτιον, όπου και εκεί δεν έγιναν δεκτοί και φεύγουν με πλοίο για τη Σαλαμίνα. Εκεί ο Βαρνάβας βρήκε μαρτυρικό θάνατο και ο Μάρκος, με τη βοήθεια των Αγίων Τίμωνα και Ρόδωνα, ενταφίασαν σε παρακείμενο σπήλαιο το ιερό λείψανο του Αποστόλου και διέφυγαν μέσω Λεδρών (σημερινή Λευκωσία) για να φθάσουν στον Λιμνίτη των Σόλων. Εδώ ο Απόστολος Μάρκος κατήχησε, βάπτισε και χειροτόνησε στη συνέχεια τον Άγιο Αυξίβιο, πρώτο επίσκοπο των Σόλων. Ακολούθως, ο Μάρκος με τη συνοδεία του απέπλευσαν για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Οι άγιοι Τίμωνας και Ρόδωνας, σύμφωνα με αρχαίες τοπικές παραδόσεις, φαίνεται πως μετά το μαρτυρικό θάνατο και του Ευαγγελιστού Μάρκου στην Αλεξάνδρεια, επιστρέφουν στη γενέτειρά τους Κύπρο, συνεχίζοντας την ιεραποστολική τους δράση στο νησί. Και ο μεν Ρόδων καθίσταται επίσκοπος Ταμασού, διαδεχόμενος τον Άγιο Μνάσωνα. Ο δε Τίμων φαίνεται ότι εγκαταστάθηκε τελικά κοντά στο χωριό Βάσα Κοιλανίου, σε αρχαίο ρωμαϊκό τάφο, τον οποίο μετέτρεψε σε χώρο άσκησης και λατρείας του αληθινού Θεού. Το λαξευτό αυτό ασκητήριο σώζεται μέχρι σήμερα και τιμάται στο όνομα του Αγίου Τίμωνα.

Μια άλλη παράδοση υποστηρίζει ότι ο Άγιος Τίμων έγινε επίσκοπος Βόστρων (σημερινή πόλη Μπόσρα στη Συρία) όπου και μαρτύρησε για το Χριστό, ριφθείς  εις την πυρά. Όσο για το σπήλαιο στη Βάσα Κοιλανίου, αναφέρεται ότι σ’ αυτό ασκήτευσε ένας άλλος Κύπριος όσιος, που φέρει το ίδιο όνομα με το συνεργάτη των Αποστόλων Τίμωνα. Ο Όσιος Τίμων, ο Ασκητής, φαίνεται ότι γεννήθηκε στην Κύπρο, αλλά ασκήτευε στους Αγίους Τόπους. Κατά τους διωγμούς των Αράβων κατέφυγε στην Κύπρο μαζί με τον επίσης Κύπριο Όσιο ασκητή Βαρνάβα. Οι δυό αυτοί Όσιοι έφθασαν στη Βάσα Κοιλανίου, όπου συνασκήτεψαν σε δυο ξεχωριστά σπήλαια, τα οποία είναι κοντά το ένα με το άλλο.

Κύκκου: «Η αδάμαστη ψυχή του λαού μας δεν θα γνωρίσει ποτέ κάμψη»

Πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή το πρωί τα αποκαλυπτήρια της προτομής του ήρωα της ΕΟΚΑ Κώστα Λοΐζου, στην κοινότητα του Κάμπου της Τσακίστρας, στην περιοχή Κύκκου.

Ο Κώστας Λοΐζου γεννήθηκε στο χωριό Μαραθόβουνος, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 7 Σεπτεμβρίου 1935. Ήταν επίλεκτο μέλος της ΕΟΚΑ και από τους πρωτοπόρους του αγώνα, με πλούσια δράση εναντίον των Άγγλων αποικιοκρατών. Πέθανε στις 26 Οκτωβρίου 1958 στο χωριό Κάμπος, της επαρχίας Λευκωσίας, από σοβαρά εγκαύματα που έπαθε, ύστερα από επίθεση της ανταρτικής ομάδας του, εναντίον του αστυνομικού σταθμού Κάμπου.

«Αμάραντη και οδηγητική ας είναι η μνήμη του ήρωα και λεοντόκαρδου της ΕΟΚΑ Κώστα Λοΐζου και όλων των ηρώων του θρυλικού έπους του 1955 - 59», τόνισε ο Μητροπολίτης Κύκκου και Τηλλυρίας κ. Νικηφόρος, αμέσως μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την τέλεση των αποκαλυπτηρίων της προτομής του ήρωα.

«Οι καιροί υπάρξαν πάντοτε χαλεποί για τον ελληνισμό της Κύπρου, τίποτε όμως δεν τιθάσευσε την αδάμαστη ψυχή του. Έτσι και τώρα, δεν θα γνωρίσει ποτέ κάμψη και αμφιταλάντευση στον αγώνα του για την πραγματική επανένωση της Κύπρου σε ένα ελεύθερο, ενωμένο, ανεξάρτητο και δημοκρατικό κράτος, μέσα στο οποίο θα γίνονται από όλους σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, Μαρωνίτες, Αρμένιοι και Λατίνοι θα μοιράζονται και θα απολαμβάνουν από κοινού τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά επιτεύγματα του φιλοπρόοδου λαού μας», επεσήμανε με έμφαση ο Πανιερώτατος.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την κατάθεση στεφάνων στο μνημείο του ήρωα από την Εκκλησία, την Πολιτεία, την οικογένεια του ήρωα, οργανωμένα σύνολα, χωριανούς και συμπολεμιστές του και εψάλλει ο εθνικός ύμνος.

Λουκάς Α. Παναγιώτου

16 Ιουλίου 2012