To «Ντοκουμέντο» της Ελένης Νικοδήμου

Τον περασμένο Ιούνιο, ένα χρόνο μετά τη φονική έκρηξη στο Μαρί, η εικαστικός Ελένη Νικοδήμου παρουσίασε μια έκθεση αφιερωμένη στους δεκατρείς νεκρούς της έκρηξης. Τα έργα αυτά σήμερα κυκλοφορούν σε βιβλίο, μια σειρά 34 έργων, «ζωγραφοκόμικς», που αφηγούνται με δόσεις πίκρας, θυμού, απογοήτευσης, πόνου, φόβου και ειρωνείας την τραγωδία στο Μαρί. Την έκδοση προλογίζουν οι Γιώργος Τριλλίδης, δρ Έφη Κυπριανίδου και Raphael Ryckx. 

Γράφει η ίδια η ζωγράφος: «11 Ιούλη 2011: η μεγάλη έκρηξη. Το μεγάλο κακό. Και ενός κακού μύρια έπονται. Κι έπειτα όλος εκείνος ο κόσμος… κατάλαβε! Αυτό που ήξερε. Έτρεχε αλαφιασμένος προς το Προεδρικό Μέγαρο. Με μια έκφραση ακαθόριστη, ανάμεσα στην απόγνωση, στον θυμό, στον φόβο… στην ενοχή. […] Ξυπνήσαμε πια από ένα λήθαργο που κρατούσε σχεδόν σαράντα χρόνια. 

Αλλά ξυπνήσαμε λιγάκι απότομα. Χωρίς περίοδο προσαρμογής, χωρίς προεδρική χάρη. Σαν τον Γκρέγκορ Σάμσα στη Μεταμόρφωση του Κάφκα. Μεταμορφωθήκαμε. Από τη ροζ ευδαιμονία, κάναμε απότομα βουτιά στην κακοδαιμονία του μαύρου. Πιάσαμε πάτο. Το γκρίζο το παρακάμψαμε, όπως τις αλήθειες μας –δεν μας ταιριάζει. Κι ας είχαμε όλες τις προειδοποιήσεις, βλέποντας όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα. Μια ζωή ήμασταν σ’ ένα “ντεγκραντάζ” του γκρίζου.

Το ροζ ήταν απλώς οφθαλμαπάτη για εθελοτυφλούντες… για δανειολήπτες ευημερούντες στο ροζ! […] Να ‘μαστε τώρα αντιμέτωποι με την Τρόικα, το ΔΝΤ, τη Μέρκελ και δεν ξέρω ποιους άλλους αόρατους Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες, όπως τον δρα Μπ. στη Σκακιστική Νουβέλα του Στέφαν Τσβάιχ, να παίζουμε φανταστικές παρτίδες σκακιού με αντίπαλο τον εαυτό μας. Ενός στημένου παιχνιδιού για δυνατούς παίχτες, που μας οδηγεί στη χρεοκοπία, στον αφανισμό, στην τρέλα. Φωνάζουμε… μα, όσο κι αν ουρλιάζουμε, ακούει κανείς; […] Βλέπει κανείς;».

Διαφορετική σε ύφος και τεχνοτροπία, η σειρά αυτή με ιδιαίτερη έμφαση στα τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν πέρσι την έκρηξη στο Μαρί, στα «πραγματικά και μεταφορικά σκοτάδια που μας βύθισε η πολιτική ηγεσία», όπως λέει. Η εικαστικός, με πρωταγωνίστρια μια κατσίκα, που στα σχέδια αυτά από ακρυλικό και νερομπογιά λειτουργεί ως άλτερ έγκο της, αναπαράγει το σκηνικό του πολιτικού παραλόγου που μας περιβάλλει, με χιουμοριστικά και σαρκαστικά σχόλια, παρεμβάσεις και σκέψεις. Το κάθε έργο αποτελείται από δύο διαφορετικά κομμάτια. 

Το ένα κομμάτι είναι μια έγχρωμη, ζωγραφισμένη με ακρυλικά σελίδα από το κωμικο-τραγικό βιβλίο, σε μορφή κόμικ. Το δεύτερο κομμάτι των έργων είναι ένα σχέδιο με μολύβι στο οποίο υπάρχουν γραμμένες φράσεις και στίχοι από ποιήματα/σκέψεις της Ελένης Νικοδήμου. Το δεύτερο μέρος του έργου, το σχέδιο, είναι και το σημείο όπου διαγράφεται σε μεγαλύτερο βαθμό η τραγωδία των καταστάσεων αλλά και η ευαισθησία της εικαστικού.

Μια δουλειά που ξεκίνησε από συσσωρευμένο θυμό για την κατάντια της πολιτικής ζωής στον τόπο. Μέσα μου έβραζα, λέει. Οι καταστάσεις «με έφεραν στα όριά μου. 

Οι τραγικές ανθρώπινες απώλειες, εκείνη η σιωπή των τεσσάρων ημερών, η απουσία συγγνώμης, τα δακρυγόνα, το ότι μας έλεγαν φασίστες, το ότι έβαζαν χαφιέδες να μας παρακολουθούν και να μας καταγράφουν, όλα αυτά με είχαν ταρακουνήσει. Κι ιδιαίτερα ο κόσμος, η ανταπόκρισή του. 

Δεν είναι δυνατόν ένας λαός που δεν ξεκουνιέται από την πολυθρόνα του, να είναι μέσα στους δρόμους για τρεις μήνες, σ’ ένα καλοκαίρι των 45 βαθμών. Ήθελα, λοιπόν, να κάνω κάτι, ένα χρονικό όλης αυτής της ιστορίας, να φτιάξω ένα ντοκουμέντο των συνεπειών της μεγαλύτερης συμβατικής έκρηξης στον κόσμο». 

* Η παρουσίαση του βιβλίου της Ελένης Νικοδήμου θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 20/2/2013 στις 19:00 στην γκαλερί Γκλόρια στη Λευκωσία. Προλογίζουν οι δρες Ε. Κυπριανίδου και Αχ. Αιμιλιανίδης.  Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αιγαίον, σε επιμέλεια της εκδοτικής εταιρείας a bookworm publication. 

Πηγή: Εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος»