Ο Άγιος Σπυρίδωνας και η κατεχόμενη Μονή του

Στην τουρκοκρατούμενη σήμερα Τρεμετουσιά (διάδοχο κοινότητα της αρχαίας πόλης της Τριμυθούντος) βρίσκεται η εκκλησία της μονής Αγίου Σπυρίδωνα, του οποίου η μνήμη εορτάζεται στις 12 Δεκεμβρίου.

Ο Άγιος Σπυρίδων γεννήθηκε το 270 μ.Χ. στην Άσσια και υπήρξε επίσκοπος Τριμυθούντος με σημαντική παρουσία στην εκκλησιαστική ιστορία του 4ου αιώνα. Με το κύρος της αγίας και ηθικής ζωής του στην Α' Οικουμενική σύνοδο, που έγινε στη Νίκαια της Βιθυνίας και στην οποία συμμετείχε, κατατρόπωσε τους Αρειανούς και αναδείχτηκε από τους λαμπρότερους υπερασπιστές της Ορθόδοξης πίστης. Μάλιστα, όπως αναφέρει η παράδοση, αφού μίλησε για λίγο, κατόπιν έκανε το σημείο του Σταυρού και με το αριστερό χέρι, που κρατούσε ένα κεραμίδι, εις τύπον της Αγίας Τριάδος είπε: «Εις το όνομα του Πατρός» και έκανε να φανεί προς τα επάνω απ' το κεραμίδι φωτιά, δια της οποίας είχε ψηθεί αυτό. Όταν δε είπε: «και του Υιού», έρρευσε κάτω νερό, δια του οποίου ζυμώθηκε το χώμα του κεραμιδιού. Και όταν πρόσθεσε: «και του Αγίου Πνεύματος» έδειξε μέσα στη χούφτα του μόνο το χώμα που απέμεινε.

Λίγο μετά την κοίμηση του, στις 12 Δεκεμβρίου του 348 μ.Χ., κτίστηκε ναός προς τιμήν του, στη πόλη Τριμυθούντα όπου έζησε και ποίμανε τον λαό του Θεού για πολλά χρόνια.

Με την πάροδο του χρόνου, δημιουργήθηκε μοναστική κοινότητα γύρω από την εκκλησία, αλλά δυστυχώς η πρώτη ιστορία του Μοναστηριού είναι άγνωστη.

Ο περιηγητής μοναχός Βασίλειος Μπάρσκι, που την επισκέφθηκε το 1735, άφησε μία ενδιαφέρουσα περιγραφή της. Κάνει λόγο για «ωραία λιθόκτιστη εκκλησία, όχι μικρή, (ότι) διορίσθηκαν ηγούμενος και ιερομόναχος και άρχισαν να μαζεύουν μοναχούς και έτσι δημιουργήθηκε το Μοναστήρι».

Το μοναστικό συγκρότημα αποτελείται από πέντε δωμάτια στη μια πλευρά και τρία στην άλλη. Η πρώτη προς στα νότια ήταν η κυρίως Μονή, ενώ η δεύτερη προς στα βόρεια χρησίμευε ως στάβλος και αχυρώνας.

Ο σημερινός ναός, ανακαινισμένος το 1729, είναι κτισμένος στα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής του πρώτου μισού τού 5ου αιώνα, στο ψηφιδωτό δάπεδο της οποίας αναγράφεται το όνομα του ψηφοθέτη Καρτέριου. Το τέμπλο είναι έργο του 17ου αιώνα και τα βημόθυρα του 1634 φέρουν την υπογραφή του ιερογράφου Παύλου.  

Στη δεξιά πλευρά του ναού, δίπλα στο ιερό βήμα, βρίσκεται η σαρκοφάγος όπου αναπαυόταν το άφθαρτο λείψανο του αγίου για περίπου τρεις αιώνες. Τον έβδομο αιώνα μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί (γύρω στα 1456) στην Κέρκυρα, όπου τιμάται ως προστάτης και πολιούχος.

Το Μοναστήρι λειτουργούσε και ως Κέντρο Συντήρησης Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής τέχνης για εικόνες και χειρόγραφα. Μετά την Τούρκικη εισβολή εξαφανίστηκαν περισσότερες από 150 βυζαντινές εκκλησιαστικές εικόνες και ανεκτίμητης αξίας χειρόγραφα.

Πριν τη Τουρκική εισβολή χιλιάδες προσκυνητές πήγαιναν κάθε χρόνο κατά την ημέρα της γιορτής του Αγίου, στις 12 Δεκεμβρίου στο Μοναστήρι του, όπου γινόταν μεγάλη πανήγυρη.

Σήμερα η Μονή του Αγίου Σπυρίδωνα στην κατεχόμενη Τρεμετουσιά έχει μετατραπεί σε στρατώνα του Τουρκικού Στρατού και γι αυτό το λόγο δεν υπάρχουν οποιεσδήποτε πληροφορίες για την κατάσταση του αφού είναι αυστηρώς απαγορευμένη στρατιωτική περιοχή.

Απολυτίκιο
Ήχος α'. Του λίθου σφραγισθέντος
Της Συνόδου της πρώτης ανεδείχθης υπέρμαχος, και θαυματουργός θεοφόρε, Σπυρίδων Πατήρ ημών· διό νεκρά συ εν τάφω προσφωνείς, και όφιν εις χρυσούν μετέβαλες, και εν τω μέλπειν τας αγίας σου ευχάς, Αγγέλους έσχες συλλειτουργούντάς σοι Ιερώτατε. Δόξα τω σε δοξάσαντι Χριστώ· δόξα τω σε στεφανώσαντι· δόξα τω ενεργούντι διά σού, πάσιν ιάματα.