Υποδοχή επαναπατρισθέντων πολιτιστικών θησαυρών

Ακόμη 24 βυζαντινά και εκκλησιαστικά κειμήλια επαναπατρίστηκαν από το Μόναχο στην Κύπρο και από σήμερα εκτίθενται στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

Προέρχονται από ναούς, που από το 1974 βρίσκονται στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου και οι περισσότεροι συλήθηκαν από τον Τούρκο αρχαιοκάπηλο Αϊντίν Ντικμέν. Τα ιερά κειμήλια αποτελούν μοναδικό δείγμα της κυπριακής Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής περιόδου στην εκκλησιαστική τέχνη και είναι αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής αλλά και πνευματικής και θρησκευτικής ζωής της Κύπρου.

Μεταξύ των βυζαντινών κειμηλίων χαρακτηριστικότερα είναι: τρία ζεύγη βημοθύρων (Μονή Αντιφωνιτή Χριστού, Μονή Παναγίας Καντάρας), τοιχογραφίες από τη Μονή του Αντιφωνιτή Χριστού, το ναό της Αγίας Σολομωνής στην Κώμα του Γιαλού και την Μονή Παναγίας Αψινθιώτισσας στο Συγχαρί.

Επίσης χειρόγραφο ομιλιάριο (17ος αί.) από τη Μονή της Παναγίας Τροοδίτισσας και το χειρόγραφο ευαγγέλιο της Αρμενικής κοινότητας (18ος αί.) που κλάπηκε κατά την περίοδο της Τουρκικής ανταρσίας το 1963.

Το εντυπωσιακό είναι ότι μέσα στα κιβώτια, με τα οποία μεταφέρθηκαν τα κειμήλια στην Κύπρο, ήταν και μαύρος χαρτοφύλακας σε μορφή μικρής βαλίτσας. Όταν ανοίχτηκε βρέθηκαν παλαιές και σύγχρονες (φυσικές και τεχνητές) ψηφίδες.

Αυτές τις χρησιμοποιούσε ο αρχαιοκάπηλος Ντικμέν με τους συνεργάτες του για να κατασκευάζει αντίγραφα των ψηφιδωτών , που τα προωθούσε ως να ήταν αυθεντικά για πώληση στο παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων.

Τα ψεύτικα πιστοποιητικά που διέθετε αποκλειστικά για τα αντίγραφα αποτελούν επαρκείς ενδείξεις για ένα καλά οργανωμένο έγκλημα.

Ο Ντικμέν είχε δημιουργήσει εργαστήριο, στο οποίο αναμείγνυαν καινούργιες ψηφίδες με παλιές κυρίως από ψηφιδωτά της Παναγίας της Κανακαριάς, που διαλύθηκαν, ή από το διάκοσμο, ο οποίος καταστράφηκε ολοσχερώς.

Σήμερα, στην τελετή για τον επαναπατρισμό των κειμηλίων , η διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων, δρ. Μαρίνα Σολομίδου-Ιερωνυμίδου, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο βαλιτσάκι του Aϊντίν Ντικμέν.

Η κ. Ιερωνυμίδου είπε χαρακτηριστικά: «μέσα βρίσκονται ανάμεικτες αρχαίες και νέες ψηφίδες, που είχαν απομείνει από τα κλαπέντα ψηφιδωτά και με τις οποίες ο Ντικμέν ψηφοθετούσε δικές τους δημιουργίες για να πωληθούν ως αρχαία».

Σε χαιρετισμό του ο υπουργός Συγκοινωνιών, Μάριος Δημητριάδης, εξέφρασε την ελπίδα ότι σύντομα θα επαναπατριστούν και οι υπόλοιπες αρχαιότητες (περίπου 62), που παραμένουν ακόμα στο Μόναχο.

Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ανέφερε ότι τα επαναπατρισθέντα κειμήλια ναι μεν είναι κυπριακά, αλλά, υπογράμμισε, «ανήκουν σε όλη την πολιτισμένη ανθρωπότητα».

Ο Αρχιεπίσκοπος υπογράμμισε ότι όλα τα κειμήλια «θα φυλαχθούν προσωρινά στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, μέχρις ότου φθάσει η ώρα να επαναπατρισθούν με ασφάλεια εκεί, όπου πραγματικά ανήκουν, σε μια ελεύθερη και επανενωμένη πατρίδα».

Στην εκδήλωση απηύθυνε χαιρετισμό ο πρέσβης της Ελβετίας, Πέτερ Ράϊνχαρντ.

Ο διευθυντής του Βυζαντινού Μουσείου του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, Δρ. Ιωάννης Ηλιάδης έκανε στην συνέχεια ξενάγηση και παρουσίαση των επαναπατρισθέντων εκκλησιαστικών θησαυρών.

Η συντήρηση των έργων ανέφερε, θα γίνει στα Εργαστήρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου.

Ο Δρ. Ηλιάδης μεταξύ άλλων εξήγησε ότι τα τέσσερα σπαράγματα της ψηφιδωτής παράστασης της αψίδας της Παναγίας Κανακαριάς θα επανενωθούν με τα άλλα επτά σπαράγματα που βρίσκονται στο Μουσείο και επαναπατρίσθηκαν από τη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1985, 1991 και 1997 και θα τοποθετηθούν σε αψίδα που θα δημιουργηθεί στον χώρο του Βυζαντινού Μουσείου. Επίσης, ότι θα επανενωθούν τα σπαράγματα από τις τοιχογραφικές παραστάσεις της «Δευτέρας Παρουσίας» και της «Ρίζας Ιεσσαί» από το ναό του Αντιφωνητή.

Στο πρόγραμμα συντήρησης και αποκατάστασης θα συμβάλει και το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών.

Με τα 24 βυζαντινά κειμήλια επαναπατρίστηκαν και επτά προϊστορικές αρχαιότητες, οι οποίες μεταφέρθηκαν στο Κυπριακό Μουσείο στη Λευκωσία.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ