δικαιοσύνη και Δικαιοσύνη

Υπάρχει δικαιοσύνη; Τι είδους δικαιοσύνη είναι, αν υπάρχει τελικά. Πού τη βρίσκομαι; Ποιος την αποδίδει και πως; Αυτά και παρόμοια ερωτήματα αναφύονται, τον τελευταίο καιρό εντονότερα στον τόπο μας, μάλιστα μετά την οικονομική -στην κυριολεξία- καταστροφή που μας επέφεραν ντόπιοι και ξένοι, αλλά και τη δίκη για τη φονική έκρηξη στο Μαρί.

Επιπρόσθετα  τα καλοκαίρια στην Κύπρο σε οδηγούν χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια σε  πολλούς παρόμοιους ή και ίδιους συνειρμούς… Κυπριακή –εθνική τραγωδία (καλοκαίρι 1974), αεροπορική τραγωδία της «Ήλιος» (Αύγουστος 2005), τραγωδία του Μαρί και όχι μόνο, (Ιούλιος 2011). «Θρήνος και κλαυθμός και οδυρμός πολύς…» (Ματθ. 2, 18). Αδικία... πίκρα και θυμός… 

Γενικότερα όμως μιλώντας θα λέγαμε πως αν εξετάσουμε όχι μόνο την κυπριακή κοινωνία αλλά αν ρίξουμε και μια ματιά και σε παγκόσμια κλίμακα, ακόμα και στις διεθνείς σχέσεις των λαών, θα δούμε πως η δικαιοσύνη είναι «λειψή», για να μην αναφέρω πως ουσιαστικά δεν υπάρχει, δηλ. δεν αποδίδεται σε απόλυτο βαθμό (ο γράφων είναι παθών).

Εγκλήματα παντός είδους γίνονται καθημερινά παντού… μάλιστα κάποια χαρακτηρίζονται «ως τέλεια». Και οι εγκληματίες; Και οι ένοχοι; Τις περισσότερες φορές -βλέπε απλά τις πιο πάνω τραγωδίες στην Κύπρο- δεν καταδικάζονται καθόλου. Ή καταδικάζονται μερικοί μερικώς, χωρίς καν να ικανοποιείται στοιχειωδώς το περί δικαίου αίσθημα του λαού. Κατά κοινή ομολογία και κατά κύριον λόγον, οι ένοχοι μένουν ασύλληπτοι, περιγελούν και περιπαίζουν τις αρχές και την κοινωνία και πολύ περισσότερο τα οποιαδήποτε θύματα και παθόντες. Οι δράστες περιφέρονται ασύλληπτοι και καμιά φορά ανερυθρίαστα τιμώνται κιόλας. Και έτσι λοιπόν η δικαιοσύνη αναπάντεχα αποδεικνύεται ανίσχυρη… Λένε πως η δικαιοσύνη μοιάζει με ένα αραχνόπανο που πιάνει μυγάκια αλλά οι σφήγκες το σχίζουν και περνούν…      

Η απονομή δικαιοσύνης, από τα εντεταλμένα από τη νόμιμη πολιτεία όργανα, τη δικαστική αρχή π.χ. είναι κάτι το πολύ σημαντικό για την εύρυθμη λειτουργία των ανθρωπίνων κοινωνιών. Η απόδοση ανθρώπινης δικαιοσύνης με νόμιμα μέσα είναι απαραίτητη. Και είναι δύσκολο και υπεύθυνο έργο. Γι αυτό  και θα πρέπει να γίνεται με σοβαρότητα και προσοχή, για να αποφεύγονται μεγάλα και σοβαρά λάθη. (θα’ λεγα με «φόβο Θεού» καλύτερα, κατά τη βιβλική έννοια). Ιδιαίτερα μάλιστα όταν αποδεχόμαστε πως η  ανθρώπινη ζωή είναι δώρο Θεού και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να την καταστρέφει  με την ανευθυνότητα και τα λάθη του αφού  ούτε και να την επαναφέρει οποιοσδήποτε είναι  δυνατόν.

Ζώντας λοιπόν, σ αυτό που θεολογικά ονομάζομαι μεταπτωτική κοινωνία, πρέπει να επιδιώκεται η επικράτηση του δικαίου, ως απονομή της δικαιοσύνης και απαλλαγή της αδικίας αλλά και προστασίας όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι δικαστές, άνθρωποι και αυτοί πρέπει να τιμώνται αλλά και οι  ίδιοι πρέπει να τιμούν τη θέση τους και γιατί όχι να είναι κάτοχοι αυτού που οι Πατέρες της Εκκλησίας ονομάζουν αρετή της Διάκρισης. 

Να σημειώσω λοιπόν και να υπενθυμίσω εδώ πως, ο Προφητικός λόγος, υπερακοντίζοντας τα οποιαδήποτε χρονικά και τοπικά πλαίσια -γι αυτό είναι πάντα διαχρονικός και επίκαιρος- απευθύνεται προς όλους: «δικαιοσύνην μάθετε οι ενοικούντες επί της γης». Ελεγκτικός και ταυτόχρονα παρακλητικός ο λόγος  του Προφήτη ικανός να μιλήσει σ όλους τους ανθρώπους της γης, ασφαλώς και στους ανθρώπους αυτού του δύσμοιρου  τόπου με τις πολλές τραγωδίες του και καταστροφές: «ἡ γὰρ ὁδὸς Κυρίου κρίσις· ἠλπίσαμεν ἐπὶ τῷ ὀνόματί σου καὶ ἐπὶ τῇ μνείᾳ, ᾗ ἐπιθυμεῖ ἡ ψυχὴ ἡμῶν. ἐκ νυκτὸς ὀρθρίζει τὸ πνεῦμα μου πρός σε, ὁ Θεός, διότι φῶς τὰ προστάγματά σου ἐπὶ τῆς γῆς. δικαιοσύνην μάθετε, οἱ ἐνοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς» (Ησαΐας 26, 8-9). Δε θα ήθελα βέβαια να νομισθεί πως εισηγούμαι σήμερα μια «δικαστική» ή και «ηθική  δικαιοσύνη» στα πλαίσια της Αγίας Γραφής ειδικά και γενικά του Χριστιανισμού. Ασφαλώς και είναι αδύνατο. Και δε θα διέφερε καθόλου από μια «ταλιμπανική» επιβολή μιας «χριστιανικής σαρίας». Όμως  θα υποστήριζα πως, ο λόγος της Αγίας Γραφής και της χριστιανικής παράδοσης, περιλαμβάνει και κανόνες της ανθρώπινης δικαιοσύνης αλλά και  ταυτόχρονα κείται και εκτός αυτής. Και  πολύ περισσότερο  αναφέρεται στον βιβλικό-θεολογικό όρο δικαιοσύνη του Θεού. Ο όρος αυτός μάλιστα αντικρίζεται με μια διπλή ερμηνευτική δυναμική.

Και πρώτα - πρώτα, το απλοϊκό αντίκρισμά της: οι ένοχοι και οι εγκληματίες που αποφεύγουν το νόμο και την απόδοση της ανθρώπινης δικαιοσύνης θα μείνουν ατιμώρητοι αιωνίως; Η ανθρώπινη συνείδηση, το ένστικτο του δικαίου, δώρο  Θεού που υπάρχει μέσα στον κάθε άνθρωπο, διαμαρτύρεται και αναμένει ότι, οπωσδήποτε θα έρθει μέρα πού οι κάθε είδους ένοχοι θα συλληφθούν στα δίχτυα της αδέκαστης  δικαιοσύνης. Αυτή είναι η μια ερμηνευτική διάσταση  από του τι αναμένει ο άνθρωπος από τη θεία δικαιοσύνη. Από τη δίκαιη και αλάνθαστη κρίση του Θεού.

Η άλλη ερμηνευτική, όσο μπορούμε να την  αναπτύξουμε στα πλαίσια ενός σύντομου άρθρου, θα λέγαμε πως συνοπτικά βρίσκεται στην επί του όρους ομιλία του Θεανθρώπου Χριστού (που ορισμένοι αρέσκονται να ονομάζουν ως τον Καταστατικό Χάρτη(!) του Χριστιανισμού). Βρίσκεται πιο συγκεκριμένα στον τέταρτο μακαρισμό του Κυρίου: «μακάριοι οἱ πεινῶντες καὶ διψῶντες τὴν δικαιοσύνην, ὅτι αὐτοὶ χορτασθήσονται» (Ματθ. 5, 6). Ο Χριστός μακαρίζει, δηλ. υπόσχεται αιώνια ευτυχία, πάντα με τη δική του θεία και πνευματική έννοια, σ’ εκείνους που με σφοδρό εσωτερικό πόθο, σαν πεινασμένοι και διψασμένοι, επιθυμούν τη Δικαιοσύνη του Θεού, που σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση ταυτίζεται με την τελειότητα, την απόκτηση των θείων αρετών. Αυτοί είναι μακάριοι και που κατά Θεόν, αλλά και όσο κατά άνθρωπον δύνανται, θα χορτασθούν και θα ικανοποιήσουν τον πνευματικό τους πόθο. Και βεβαίως, ενώ οι μακάριοι του Χριστού καλώς επιδιώκουν να καταστούν μακάριοι εδώ και τώρα, σίγουρα προσδοκούν αυτό πέρα από οποιαδήποτε προσωρινότητα, ατενίζοντας τα Έσχατα, τη Βασιλεία του Θεού, που είναι ασφαλώς και παρούσα και μέλλουσα, που είναι και «εντός  ημών» και προσδοκώμενη. 

Έτσι λοιπόν, η απόδοση της ανθρώπινης δικαιοσύνης σύμφωνα και μ αυτή την ερμηνευτική, είναι ταυτόχρονα και θεία προτροπή με κοινωνική και παροντική διάσταση. Τουλάχιστον το λιγότερο υποδεικνύει το καθήκον όλων για να μη καταστεί η κοινωνία μια ζούγκλα που κατατρύχεται ο αδύνατος και ποντιοπιλατικά αθωώνεται ο αιώνιος εγκληματικός τύπος του Βαρραβά.

Καταληκτικά λοιπόν θα ’λεγα πως, σύμφωνα με  το θείο λόγο και τη θεία δικαιοσύνη, από το Βήμα της θεϊκής κρίσης θα αποδοθεί «πάσα δικαιοσύνη». Έτσι θα χορτασθούν όλοι όσοι στον παρόντα ατελή κόσμο της ανθρώπινης αδικίας πείνασαν και δίψασαν τη δικαιοσύνη δηλ. κατεπέκταση τον Ίδιο τον Θεό. Θα δουν τη «Δικαία Κρίση» χωρίς προσωποληψία και με δικαιοκρισία να αποδίδει  ότι ανήκει στον καθένα σύμφωνα «κατά τα έργα  αυτού». 

Γιώργου Κάκκουρα, Δρα Θεολογίας