Πολιτική ηθική και διακονική εξουσία

Ανακοινώνοντας ο δικαστής την απόφασή του για την υπόθεση «Μαρί», (εθνική τραγωδία στις 11/7/2011) κατάληξε ως εξής: «Αν είναι να τιμωρηθούν οι κατηγορούμενοι, αλλά όσοι έχουν εξουσία συνεχίσουν με την ίδια νοοτροπία, τότε άδικη και η τιμωρία, άδικη και η θυσία 13 ανθρώπων… Όλα αυτά, θα αποκτήσουν νόημα, μόνο εάν κυριαρχήσει μια νέα αντίληψη που θα θέτει τη νομιμότητα πάνω απ’ όλα και που θα  θέτει τον πραγματικό σεβασμό προς τη ζωή στο επίκεντρο της σκέψης και των ενεργειών όσων ασκούν εξουσία». (Ιούλιος 2013) (οι υπογραμμίσεις δικές μου). Χαρακτηριστική και ουσιώδη ήταν και η δήλωση της Γενικής Ελέγκτριας Χρυστάλλας Γιωρκάτζη, ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για την Οικονομία ένα μήνα πριν: «Σε μια χώρα όπου η ανοχή, η αναξιοκρατία, η ευθυνοφοβία, η απόσειση ευθυνών, μερικές φορές η απαξίωση των Νόμων και σίγουρα η απαξίωση των θεσμών, μια ανθρώπινη τραγωδία όπως ήταν το Μαρί και μια οικονομική τραγωδία, όπως είναι  η σημερινή κατάσταση, ήταν περίπου προδιαγεγραμμένες». (Ιούνιος 2013).

Κύπρος 2013…ή μήπως καλύτερα Κύπρος  κοινωνία ώρα μηδέν; Κοινωνία  που εισπνέει  καθημερινά  τη δυσοσμία της πολιτικής και ηθικής σήψης  και όχι μόνο. Κοινωνία παρανομίας, μωροφιλοδοξίας, φιλαργυρίας… ανικανότητας τραπεζιτών, κρατούντων, αξιωματούχων και οιασδήποτε άλλης λογής πολύξερων ανήξερων…

Και γεννάται μέσα μας το ερώτημα: Ποια άραγε να είναι η αιτία για το κατάντημα μας αυτό; Οι πολιτικοί μας ή μήπως η ίδια η Πολιτική, η οποία από μόνη της αμβλύνει συνειδήσεις, αλλοιώνει χαρακτήρες και διαφθείρει ακόμα και τίμιους ανθρώπους; (Πολιτική: με την έννοια όσων ασχολούνται με την πολιτική ή κατέχουν «αξίωμα»  πολιτειακό και εργάζονται για το καλό της). Το ερώτημα αυτό δεν είναι τωρινό. Από τα πανάρχαια χρόνια πάντοτε υπήρχαν καταχρήσεις, αυθαιρεσίες, υπερβάσεις και όλα τα είδη της διαφθοράς. Σε όλες λοιπόν τις εποχές οι άνθρωποι έκαναν τα ίδια ερωτήματα. Επομένως μάλλον δεν είναι αυτή καθεαυτή η Πολιτική που ευθύνεται για το κατάντημα των πολιτικών και την κοινωνική κακοδαιμονία αλλά η κατάχρησή της και η μετατροπή της από διακονική λειτουργία σε αυταρχική και συμφεροντολογική εξουσία.

Προτάξαμε στο άρθρο μας τον τίτλο: Πολιτική Ηθική. Και Πολιτική Ηθική πιστεύω πως είναι η ηθική εκείνου που ασκεί πολιτική δραστηριότητα και εξουσία. Εξουσία όμως για επίτευξη κοινού καλού και γενικού συμφέροντος. Αυτός θα πρέπει να είναι ο σκοπός. Και βέβαια ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Γιατί στην παραχάραξη αυτή ακριβώς είναι που αρχίζει η άμβλυνση της συνείδησης και η διαφθορά. Ζούμε σε μια δημοκρατική χώρα με όλους τους απαραίτητους θεσμούς της. Και εν προκειμένω δημοκρατία είναι το πολιτικό σύστημα που επιτρέπει τη μέγιστη προσέγγιση απαιτήσεων της Ηθικής και εκείνων της Πολιτικής.

Πολιτικούς με αντικειμενική ηθική  και όχι βέβαια υποκειμενική που αποσείεται των ευθυνών και παραχαράσσει  τους  κανόνες σεβασμού της ανθρώπινης ζωής και των ανθρωπίνων αξιών, είναι που χρειάζεται αυτή την ώρα η Κυπριακή κοινωνία.

Χρειαζόμαστε Πολιτική «διακονική» που να ασκείται, δηλαδή, όχι προς κυριαρχία πάνω στους ανθρώπους αλλά προς υπηρεσία και πρόοδο της κοινωνίας και των πολιτών, που είναι παράγοντας ομαλής συμβίωσης και αιτία ηθικής και κοινωνικής προκοπής. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ανθρώπους για διακονία και όχι για εξουσία.

Τι σημαίνει αυτό; Ο Ιησούς Χριστός λίγο πριν από το Πάθος Του είχε πει στους μαθητές Του: «Ξέρετε ότι αυτοί που θεωρούνται ηγέτες των εθνών ασκούν απόλυτη εξουσία πάνω τους, και οι άρχοντές τους τα καταδυναστεύουν. Σ' εσάς όμως δεν πρέπει να συμβαίνει αυτό, αλλά όποιος θέλει να γίνει μεγάλος ανάμεσά σας πρέπει να γίνει υπηρέτης σας• και όποιος από σας θέλει να είναι πρώτος πρέπει να γίνει δούλος όλων. Γιατί και ο Υιός του Ανθρώπου δεν ήρθε για να τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να προσφέρει τη ζωή του λύτρο για όλους». ( Μάρκ. 10, 42-45).

Το νόημα μπορεί να συνοψισθεί στη φράση ότι η ηγεσία είναι ταπείνωση και διακονία. Οι άρχοντες και ηγέτες των εθνών καταδυναστεύουν και κατεξουσιάζουν τους υπηκόους τους κάνοντας όχι απλώς χρήση αλλά και κατάχρηση της εξουσίας... το μεγαλείο του χριστιανού ηγέτη δεν βρίσκεται στην εξουσία και στον πειρασμό που εμφωλεύει σ’ αυτόν που την έχει αλλά στη διακονία, στην προσφορά του εαυτού του για τους άλλους. Δεν είναι πηγή δυνάμεως η εξουσία και το αξίωμα που έχει κανείς, αλλ’ αφορμή και μέσο διακονίας. (Καθ. Ιωαν. Καραβιδόπουλος)

Το έμφυτο ηθικώς «πράττειν» (οι αρετές και γενικά οι κανόνες Ηθικής), διαφέρει από τους πολιτικούς νόμους (το «ποιείν»), οι οποίοι, τις περισσότερες φορές, υπαγορεύονται, δυστυχώς, από κοινωνικούς εκβιασμούς, πολιτικές διαπλοκές και οικονομικά συμφέροντα. Πολιτική Ηθική  σημαίνει  τελικά πως οι πολιτικοί μας οφείλουν να έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που να βρίσκονται σε στοιχειώδη τουλάχιστον αρμονία με την Ηθική και τις Παραδόσεις της φυλής μας. Οι πολιτικοί μας πρέπει και επιβάλλεται να είναι ενάρετοι.

Δε θέλω να ισοπεδώνω τα πάντα, πιστεύω ότι δεν είναι όλοι οι πολιτικοί μας σάπιοι, διεφθαρμένοι ή εξαχρειωμένοι… Πρέπει να δοθεί όμως ένα τέρμα στη διαφθορά, στα σκάνδαλα, στις παρανομίες, στη διαπλοκή, σε όσα εκχυδαΐζουν τον δημόσιο βίο της χώρας μας, σε όλα τα φαινόμενα που επιδρούν αρνητικά στα κοινωνικά στρώματα και αποτελούν τροχοπέδη στην οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική πρόοδο του λαού και του τόπου.

Εξάλλου, τέλος και η  εσχατολογική προϋπόθεση της Χριστιανικής Ηθικής κατά τον ιερό Χρυσόστομο, σ’ όλα τα θέματα δεν σημαίνει φυγή ή αποφυγή του κόσμου, αλλά αντίθετα αντιμετώπισή του και προσανατολισμό του προς τον αληθινό προορισμό του, χωρίς τον οποίο χάνει κάθε νόημα.

Γιώργου Κάκκουρα, Δρα Θεολογίας