Εορτή πάντων των εν τη επαρχία Κυρηνείας διαλαμψάντων αγίων

Μέσα στήν ἀγλαόκαρπη χορεία τῶν Κυπρίων Ἁγίων πού κοσμοῦν τό στερέωμα τῆς ἐν οὐρανοῖς θριαμβεύουσας Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ καί ἀποτελοῦν ἀγλάϊσμα καί κλέος τῆς Κύπριδας Ἐκκλησίας, ἐξέχουσα θέση κατέχουν οἱ διαλάμψαντες Ἅγιοι, στήν περιοχή τῆς Μητροπολιτικῆς Ἐπαρχίας Κυρηνείας, οἱ ὁποῖοι σέ δύσκολους καιρούς μέ τούς ἀγῶνες, τά μαρτύρια, τίς προσευχές, τά δάκρυα, τό παράδειγμα τῆς κατά Χριστό ζωῆς τους καί τόν θεῖο ζῆλο, φύτευσαν στήν Κερυνειώτικη γῆ, τό δένδρο τοῦ Χριστιανισμοῦ, τό πρόσεχαν καί τό μεγάλωσαν, ὥστε σύντομα νά σκεπάζει ὁλόκληρη τήν ἐπαρχία, ὁλόκληρη τήν Κύπρο καί οἱ γλυκύτατοι καρποί του νά φθάσουν στά πέρατα τῆς Οἰκουμένης.

Πολλοί ἀπό τούς Ἁγίους αὐτούς παραμένουν ἀνώνυμοι. Γιά ἄλλους ἐλάχιστα γνωρίζουμε, εἴτε ἀπό παραδόσεις τῶν πιστῶν, ἀπό στόμα σέ στόμα, εἴτε ἀπό κατάλοιπα τῶν ἐρειπωμένων ἀσκητηρίων τους. Στό μικρό τοῦτο σημείωμα, θά ἀναφέρουμε μέ συντομία αὐτούς ἀπό τούς διαλάμψαντες Ἁγίους τῆς κατά Κυρήνειαν Ἐκκλησίας, πού εἶναι γνωστά τά ὀνόματά τους, κυρίως δέ αὐτούς, πού ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία τούς καταχώρησε στό ἑορτολόγιό της καί ὑπάρχει σχετική ἀκολουθία καί ἡμέρα μνήμης τους, μέ τή χρονονολογική σειρά πού ἤκμασαν.

Πρῶτοι χρονολογικά Ἅγιοι, τῆς κατά Κυρήνειαν Ἐκκλησίας ἀναφέρονται ὁ Τίμων καί ὁ Ἀριστίων. Μνημονεύονται στό ἀπόκρυφο βιβλίο: «Πράξεις τοῦ Ἀποστόλου Βαρνάβα - Acta et passio Barnapae in Cypro τοῦ 5ου μ.Χ, αἰώνα», ὡς καταγόμενοι ἀπό τόν «Κρομμυακίτην», σημερινό χωριό Κορμακίτης, οἱ ὁποῖοι ἀκολούθησαν τούς Ἀποστόλους Παῦλο καί Βαρνάβα, ὅταν αὐτοί σύμφωνα μέ τήν παράδοση, πέρασαν ἀπό τά μέρη ἐκεῖνα. Ὁ ἐκκλησιαστικός ἱστορικός Ἀρχιμανδρίτης Κυπριανός, τόν Ἀριστίωνα ἤ Ἀρίστωνα, ταυτίζει μέ τόν πρεσβύτερο Ἀρίστωνα τόν ὁποῖο ὁ ἐπίσης ἐκκλησιαστικός ἱστορικός Εὐσέβιος ἀναφέρει, «ὡς ἕνα τῶν πρεσβυτέρων, παρ’ ὧν ἤντλησε τάς παραδόσεις αὐτοῦ ὁ Παπίας».

Πρῶτος γνωστός Ἐπίσκοπος Κυρηνείας ἀναφέρεται ὁ Ἅγιος Θεόδοτος, «ἄνθρωπος ταπεινός ὡς πρός τό φρόνημα, ἀλλά καί φλογερός, ὡς πρός τήν πίστη». Ἔζησε στά τέλη τοῦ 3ου, ἀρχές τοῦ 4ου μ.Χ. αἰώνα. Στό συναξάρι τῆς Κωνσταντινουπόλεως μνημονεύεται στίς 19 Ἰανουαρίου, μέρα τῆς σύλληψής του καί 2 Μαρτίου μέρα τῆς ἀπελευθέρωσής του.

Ἀκολουθεῖ ὁ Μεγάλος ἀσκητής Ἅγιος Ἱλαρίωνας, πού γεννήθηκε στό χωριό Ταβαθᾶ τῆς Παλαιστίνης, σύμφωνα μέ τόν μαθητή καί φίλο του, ἐπίσης Μεγάλο ἀσκητή, Ἅγιο Ἐπιφάνιο, Ἐπίσκοπο Κωνσταντίας τῆς Κύπρου. Ὁ Ἅγιος Ἱλαρίωνας, ἀσκήτευε τό πρῶτο, στήν ἔρημο τῆς Παλαιστίνης. Ἀκολούθως, ἀφοῦ, ἐπιχείρησε περιοδεῖες σέ διάφορα μέρη, γιά διάδοση καί στήριξη τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἔφθασε στήν ἐπαρχία τῆς Πάφου, στήν περιοχή τοῦ σημερινοῦ χωριοῦ Ἐπισκοπή, καί παρέμεινε σέ ἕνα ἔρημο μέρος γιά δύο χρόνια. Ἐπειδή δέ, ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ κόσμου ἐκεῖ δέν εὕρισκε ἡσυχία, ὁ μαθητής του Ἡσύχιος ἀνέλαβε καί τοῦ βρῆκε κατάλληλο μέρος, «ὕπερθεν τῶν τῆς Κυρηνείας ὀρέων» (ἐκεῖ πού σήμερα ὑψώνεται τό ὁμώνυμο Κάστρο τοῦ Ἁγίου Ἱλαρίωνα), μετέβη ἐκεῖ, τοῦ ἄρεσε τό μέρος, οἰκοδόμησε ἀσκητήριο στά ἐρείπια εἰδωλολατρικοῦ ναοῦ καί ἀσκήτεψε ἐκεῖ, μέ προσευχή καί νηστεία, τά πέντε τελευταῖα ἔτη τῆς ζωῆς του καί ὅταν πέθανε, τόν ἔθαψαν στό μέρος ἐκεῖνο πού ἀσκήτεψε. Μετά δύο χρόνια ὁ πιστός μαθητής του Ἡσύχιος, πῆρε τό ἱερό σκήνωμά του, τό μετέφερε καί τό έθαψε ἐκεῖ στήν Παλαιστίνη, στήν πρώτη Μονή τῆς μετανοίας του. Ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει τή μνήμη του, στήν 21 Ὀκτωβρίου.

Ἅγιοι μαθητές τοῦ Ἁγίου Ἱλαρίωνος τοῦ Μεγάλου ἀναφέρονται καί οἱ Κρισπιανός, Μαλχιών, Σαλαμάνης καί Φωκίων. ( Ἰ Χάκκεττ –Παπαϊωάννου, Β΄τόμος Ἐκκλ. ἱστορίας Κύπρου, σελ.252-257, Ἀρχιεπ. Μακαρίου Γ΄, Κύπρος Ἁγία Νῆσος, σελ. 31, 33, 39, 42) .

Ἀκολουθεῖ ὁ Ἅγιος Εὐλάλιος Ἐπίσκοπος Λαμπούσης, «Οὗτος ὁ μέγας καί θαυματουργός Εὐλάλιος, διά τήν ἐνάρετον καί σεμνήν αὐτοῦ πολιτείαν καί διά τό ἄριστον τῆς αὐτοῦ εὐγλωττίας... ψήφῳ τῆς ἄνωθεν χάριτος προχειρίζεται Ἐπίσκοπος Λαμπούσης...» ( Κώστα Χατζηψάλτη, ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Εὐλαλίου, Κυπριακαί Σπουδαί, τόμ. Θ,΄ 1945, σελ. 7-35). Ἡ ἱερή μνήμη του ἑορτάζεται στίς 22 Ὀκτωβρίου.

Ἅγιος Δίδυμος, Ἐπίσκοπος Λαμπούσης. Αὐτός ἔδρασε κατά τούς χρόνους τῆς Δ΄ ἐν Χαλκιδόνι Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τό 451 μ.Χ. Σ’ αὐτή τή Σύνοδο, ἀντιπροσωπεύθηκε ἀπό τόν Ἐπίσκοπο Ταμασοῦ Ἐπαφρόδιτο. (Ἰ.Χάκκεττ – Παπαϊωάννου, ὅ.π.π. τόμος Β΄, σελ. 90-91).

Ἅγιος Ἐπίκτητος ὁ Θαυματουργός, ἕνας ἐκ τῶν λεγομένων Ἀλαμάνων Ἁγἰων. Ἀσκήτεψε «παρά τό Κάζα Πιφάνη», σύμφωνα μέ τό χρονικό τοῦ Λεόντιου Μαχαιρᾶ, (Χρονικό Λ. Μαχαιρᾶ, σελ. 100), στό μέρος πού σήμερα βρίσκεται τό τουρκοκατεχόμενο χωριό Ἅγιος Ἐπίκτητος. Πολλά τά θαύματά του, πού γιά αὐτά πῆρε τό ὄνομα «θαυματουργός». Πάνω ἀπό τήν σπηλιά πού ἀσκήτεψε, πέθανε καί τάφηκε, τό 1856, κτίσθηκε ὁ σημερινός ναός, πού οἱ βάρβαροι εἰσβολεῖς καί τά ἐδῶ ὄργανά τους τόν μετέτρεψαν σέ τέμενος τοῦ Ἰσλάμ. Ἡ θαυματουργή εἰκόνα του βρίσκεται στόν Καθεδρικό ναό τοῦ Ἀρχάγγελου Μιχαήλ στήν Κερύνεια, πού οἱ Τοῦρκοι τόν μετέτρεψαν σέ Μουσεῖο.

Ἅγιος Ζήνων, Ἐπίσκοπος Κυρηνείας, γιορτάζει στίς 12 Ἰουνίου. Γίνεται μνεία ἄνευ ὑπομνήματος εἰς τό συναξάριο τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιρᾶς γράφει γιά τόν Ἅγιο αὐτό: «Ζήνωνος τοῦ Ἁγιωτάτου Ἐπισκόπου Κιρυναίων» (Λεοντίου Μαχαιρᾶ, ὅ.π.π. παράγραφος 30, Μακαρίου Γ΄, ὅ.π.π. σελ. 22, Ἰ. Χάκκεττ –Χ.Παπαϊωάννου, τόμ. Β,΄σελ. 162).

Ἅγιος Ἱλαρίων ὁ Νέος. Ἐκ τῶν Ἀλαμάνων Ἁγίων. Ἀσκήτεψε στό μέρος πού σήμερα βρίσκεται τό Φρούριο τοῦ Ἁγίου Ἱλαρίωνα, ἐκεῖ πού ἀσκήτεψε καί ὁ Ἅγιος Ἱλαρίωνας ὁ Μεγάλος. Ἑορτάζει τήν 21η Ὀκτωβρίου. Εἶναι Ἄγνωστος στούς συναξαριστές.(Μακαρίου Γ΄ ὅ.π.π., σελ. 28).

Ἅγιος Γεώργιος, Ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Χρυσοστόμου τοῦ Κουτσοβέντη. Εἶναι ἄγνωστος στούς Συναξαριστές. Γιά τόν Ἅγιο αὐτό γίνεται μνεία στόν κώδικα COISNLI 402 τῆς Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης τῶν Παρισίων. Ὁ κώδικας αὐτός περιέχει τό τυπικό τῆς Μονῆς τοῦ Αγίου Χρυσοστόμου τοῦ Κουτσοβέντη, πού κτίσθηκε τό 1091 καί ἀναφέρει ὅτι «κατά τήν 26ην Ἀπριλίου ἐπιτελοῦμεν τό μνημόσυνον τοῦ Ἁγίου ἡμῶν Πατρός καί καθηγητοῦ ἡγουμένου Γεωργίου τοῦ κτίτορος τῆς ἐν Κύπρῳ Ἁγίας Μονῆς τοῦ Χρυσοστόμου». ( Ἀρχιεπ. Μακαρίου Γ΄, ὅ.π.π., σελ. 1).

Ἅγιοι Φαίνοντες: Ὁ Λεόντιος Μαχαιρᾶς (στό χρονικό του, ὅ.π.π. παράγρ. 36), γράφει: «Ὁμοίως στήν γῆ τοῦ Κάζα Πιφάνη, πρός τόν βορέαν, ὑπάρχει μιά περνιέρα γεμάτη λείψανα, ὅγοιον λέγονται Ἅγιοι Φανέντες... καί εἶνε ἀπό τούς τ΄(300), ὅπου ‘φυγαν ἀπέ τήν Συρίαν». Γιά αὐτούς ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ (ὅ.π.π. σελ. 44) ἐκφράζει τήν ἄποψη «ὅτι οὗτοι εἶναι προφανῶς, οἱ παρά τήν πόλιν τῆς Κυρηνείας τιμώμενοι Ἅγιοι Φανέντες».

Τά ἀρκοσόλια τῆς Χρυσοκάβας καί τῆς Βασιλικῆς τοῦ Ἁγίου Παύλου, παρά τόν Ἅγιο Ἐπίκτητο, ὡς καί τά λαξευτά ἀσκητήρια τοῦ Καραβᾶ καί τῆς ὀροσειράς τοῦ Πενταδακτύλου, οἱ κατά καιρούς ὑπό τῶν ἀλλοπίστων καί ἀλλοδόξων ἀναιρεθέντες (βλέπε γιά 13 Μοναχούς τῆς Μονῆς τῆς Καντάρας, οἱ ὁποῖοι πέρασαν καί ἀπό τήν Ἱερά Μονή τοῦ Κουτσοβέντη, Μητροπολίτην Κυρηνείας Λαυρέντιον καί ἄλλους ἡρωομάρτυρες, κληρικούς καί λαϊκούς, ἀπό τήν ἐπαρχία Κυρηνείας, πού σφαγιάστηκαν ἀπό τούς Τούρκους τήν 9η Ἰουλίου 1821 ὡς καί ἄλλους), μαρτυροῦν ὅτι πολλές ἅγιες μορφές τῆς ἐπαρχίας Κυρηνείας, παραμένουν ἄγνωστες σέ μᾶς, γνωστές ὅμως στόν Παντογνώστη καί Δικαιοκρίτη Θεό. Ὅλες αὐτές οἱ Ἅγιες μορφές προσεύχονται γιά μᾶς στόν Θεό, καί Τον παρακαλοῦν νά μᾶς φυλάττει καί νά μᾶς καί ἐνισχύει πρός τό ἀγαθόν, ὅταν ἐμεῖς μένουμε πιστοί στό Πανάγιο θέλημά Του.

Ἡ Ἱερά Μητρόπολις Κυρηνείας, μέ εὐγνωμοσύνη καί σεβασμό, ἑορτάζει τήν Κυριακή μετά τήν Ὕψωση τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, (21 Σεπτεμβρίου φέτος), ἀφοῦ τήν Κυριακή πρό τῆς Υψώσεως, (7 Σεπτεμβρίου), γιόρτασε τήν μνήμη τοῦ ἡρωομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου, τήν ἱερή μνήμη πάντων τῶν ἐν τῆ Μητροπολιτικῆ ἐπαρχίᾳ Κυρηνείας διαλαμψάντων Ἀγίων, μέ κατανυκτικό Ἀρχιερατικό Ἑσπερινό, τό Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου καί Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία, τήν Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου, στόν ἱερό ναό Ἀγίου Γεωργίου στό Μάμμαρη, καί καλεῖ τό κατά Κυρήνειαν ἐκτοπισμένο ποίμνιό της, νά παραστεῖ τόσο στόν Ἑσπερινό, ὅσο καί στή θεία Λειτουργία καί ἐν μετανοίᾳ, ὅλοι μαζί, νά παρακαλέσουμεν τούς ἐν Κυρηνείᾳ διαλάμψαντες Ἁγίους, νά μεσιτεύσουν πρός τόν Παντοδύναμον Θεό γιά μᾶς, ὥστε νά μᾶς δώσει σύντομα τήν χαρά, νά μεταβοῦμε ἐλεύθερα στά καταστραφέντα καί βεβηλωθέντα προσκυνήματά τους, νά τά ἁγιάσουμε, νά τά ἐπισκευάσουμε καί μέσα ἀπό αὐτά νά ψάλλουμε εὐχαριστήριες Δοξολογίες πρός τόν ελευθερωτή μας Θεό.

Ἐγκαταλείψαμε τόν Θεό καί μᾶς ἐγκατέλειψε ἡ χάρη Του. Τό νησί μας, ἀπό νῆσος Ἁγίων, ἔγινε νῆσος τῆς ἀποστασίας, τῶν αἱρέσεων, τῆς σαρκολατρείας, τῆς κλεψιᾶς, τῆς ἀπάτης καί τῆς κάθε ἁμαρτίας. Ἡ πίστη μας δέν ἔχει νά πάθει τίποτα. Ἐμεῖς πάθαμε, θά πάθουμε καί θά ὑποφέρουμε, ἄν δέν μετανοήσουμε καί στραφοῦμε πρός τόν Θεό καί πρός τό πανάγιο θέλημά Του. Ἄς τό πράξουμε ἀπό τώρα καί ὁ Θεός καί οἱ Ἄγιοι μας θά εἶναι κοντά μας, βοηθοί καί συμπαραστάτες στόν δύσκολο ἀγώνα μας γιά ἐλευθερία καί δικαίωση τῆς πατρίδας μας. ΑΜΗΝ.

Xριστόδουλος Γ. Παχουλίδης